Kan damarlarında kolesterol molekülleri bağımsız şekilde dolaşan partiküller olmayıp, lipoprotein olarak adlandırılan kolesterol ile diğer lipitlerin birlikte taşındığı yapılar şeklinde bulunmaktadır. Bu lipit taşıyıcılardan biri de halk arasında "iyi" veya "hayırlı" kolesterol olarak bilinen HDL (High-Density Lipoprotein) partikülleridir. Bu lipoprotein partiküllerindeki kolesterol seviyesi, kandaki iyi kolesterol miktarını belirtir.

HDL yüksekliği her zaman iyi olmayabilir. Çünkü hangi tür olursa olsun, kanda fazla partikül yoğunluğu sağlık için zararlı olabilir. Bu olumsuzluk, iyi (HDL) ya da kötü (LDL) olarak adlandırılan partiküller üzerindeki kolesterol molekülleri için de geçerlidir. Kandaki her türlü partikül birikimi (LDL, HDL, VLDL vs.), lipoprotein metabolizmasında bir hata, aksaklık veya bir olumsuzluk sebebiyle meydana gelir. Bu bakımdan kolesterol HDL yüksekliğinin toplam kolesterol üretimiyle bir bağlantısı bulunmamaktadır.

Kolesterol HDL, ülkemiz insanının kanında çoğunlukla düşük çıkmaktadır. Normal değerin 40 mg/dL olması gerekir. Kanda 60 mg/dL'den fazla bulunması ise yüksek kabul edilir. Ancak cinsiyete bağlı olarak farklı düzeylerde bulunabilir. Bu değerlerin kadınlar için 50 mg/dL, erkekler içinse 40 mg/dL'den az olması durumunda HDL düşüklüğünden bahsedilir.

Kandaki birçok partikül tipinde (HDL, LDL, VLDL, Şilomikron) olan birikimler, söz konusu partikül içindeki lipitlerde nispeten yüksek gösterir ve partikülün bulunan lipitlerde kanda yüksek oranda var olur. VLDL, çok düşük yoğunluklu lipoproteinler olup, plazma lipoproteinlerin alt grubudur. Şilomikronlar ise ince bağırsak emici hücreleri tarafından oluşturulan 75-1200 nm çapında lipoproteinlerdir. Birçok doktor sayılan plazma partikül yükselişini önemli sayarken, tek parametrede kandaki iyi kolesterolün çok (70 mg/dL üstü) yükselmesinin büyük bir tehlike taşıdığını göz ardı edebilir. Ancak bu durum yıllar önce birçok araştırmacı tarafından açıklanmış olmasına rağmen, özellikle kardiyoloji uzmanları tarafından pek önemsenmemiştir. Oysa yüksek HDL kolesterol seviyesi, kalp damarlarının daralmasına ve kalp krizine sebep olabilir.

Kanda 65-70 mg/dL üstü ölçülen aşırı iyi kolesterol yüksekliği, lipitleri taşımakta olan partikül metabolizmalarında bazı genetik kusurları gösterebilir. Bu durum, hatalı bir şekilde çoğu uzman hekim tarafından önemsenmez. Ancak kolesterol HDL aşırı düzeyde yükselirse, HDL partikül metabolizmasında kesinlikle ters giden bir şeyler var anlamına gelir. Yüksek HDL seviyesinin tanısal manası ve yüksek HDL verilerinin HDL metabolizmasındaki bir arızanın belirtisi olabileceği unutulmamalıdır.

HDL yüksekliği genetik sebeplerle de olabilir, ancak HDL yüksekliğinin gerekçesi ne olursa olsun, kanda aşırı HDL partikül bulunması ve kolesterol HDL değeri miktarı çok önemlidir. Vücut, birçok sistemin bulunduğu bir organizmadır ve bir sistemdeki metabolizma, bazı sebeplerle bozulduğunda, diğer sistemlerin de bir çeşit domino etkisiyle zarar görmesi kaçınılmaz olur.

Kolesterol HDL'nin vücuttaki rolü hakkında daha fazla bilgi vermek gerekirse:

HDL seviyelerinin doğru yönetimi, genel sağlık ve kardiyovasküler risklerin azaltılması açısından önemlidir. Bu nedenle, HDL ve genel kolesterol seviyelerinin düzenli olarak kontrol edilmesi ve gerektiğinde yaşam tarzı değişiklikleri yapılması önerilir.